number song

ნილს ბორი

სტუდენტებს მიეცათ ასეთი ამოცანა ფიზიკაში: დაასაბუთეთ, როგორ შეიძლება ბარომეტრის საშუალებით მაღალი შენობის სიმაღლის განსაზღვრა. ერთერთმა სტუდენტმა უპასუხა ასე:

"უნდა აიტანო ბარომეტრი ამ შენობის სახურავზე, მოაბათ გრძელი თოკი და ჩამოუშვათ სახურავიდან მიწამდე. შემდეგ კი გაზომოთ ამ თოკის სიგრძე და მიიღებთ შენობის სიმაღლეს."

პროფესორს არ მოეწონა პასუხი და აღშფოთდა. სტუდენტი კი არ დაეთანხმა პროფესორს იმაში, რომ პასუხი არასწორია და მოითხოვა ინსტრუქტორი, რომელიც შეამოწმებდა მისი პასუხის სისწორეს. ინსტრუქტორიც გამოიძახეს. არც ის იყო აღფთოვანებული, მაგრამ სტუდენტს შესთავაზა 5 წუთში მოეფიქრებინა პასუხის სხვა ვარიანტი, და ასეთი პასუხი მიიღო:

"ავიტანოთ ბარომეტრი შენობის თავზე, გადავეყუდოთ სახურავის კიდეზე, მომარჯვებული გვქონდეს მთვლელი საათი, გავუშვათ ხელი ბარომერტს და როცა დაეცემა ძირს მიწაზე,გავაჩეროთ საათი.გამოვთვალოთ დრო, რაც დროც მოანდომა ბარომეტრმა დაცემამდე და მანძილის გამომთვლელი ფორმულით, რომელშიც დრო უკვე ვიცით გამოვთვლით შენობის სიმაღლეს."

აღშფოთებულმა გამოცდელებმა გადაწყვიტეს სტუდენტი გაეგდოთ გამოცდიდან, მაგრამ სტუდენტმა მიუგო, რომ მას გააჩნია კიდევ უამრავი ამონახსნი ამ ამოცანის და თუ ნებას დართავენ ერთს კიდევ გაანდობს. კონსტრუქტორი რაღაცით დაინტერესდა და ნება დართო. პასუხი იყო ასეთი:

"ეს მეთოდი იმედია მოგეწონებათ: ავყვეთ შენობის კიბეებს მაღლა, გზადაგზა კი კედელზე ბარომეტრი ავზომოთ და მოვნიშნოთ, როცა სახურავზე ავალთ, მერე უკან დავბრუნდეთ და დავითვალოთ რამდენჯერ ავზომეთ ბარომეტრი, გადავამრავლოთ ბარომეტრის განზომილებაზე და მივიღებთ შენობის სიმაღლეს საკმაოდ ზუსტი მიახლოებით. თუმცა ძალიან საჩალიჩოა ეს მეთოდი, მაგრამ მუშა.

თუ უფრო ინტერესს გამოიჩენთ სხვა მეთოდის მიმართ, კიდევ გეტყვით: გამოაბით ძაფს ბარომეტრი და როგორც ქანქარა აამოძრავეთ.გამოთვალეთ 'g' აჩქარება ქუჩის სიმაღლეზე და შემდეგ შენობის თავზე, მათ შორის სხვაობის გამოყენებით კი შენობის სიმაღლის ათვლას რაღა უნდა.

უკეთესსაც გეტყვით: უნდა აიღოთ ბარომეტრი ხელში, მიხვიდეთ ამ შენობის სახლმმართველთან, დააკაკუნოთ კარზე, როცა გამოიხედავს, თავაზიანად მიუგეთ: ძვირფასო სახლმმართველო, თუ თქვენ მე ამ შენობის სიმაღლეს გამანდობთ, ეს მშვენიერი ბარომეტრი თქვენი საკუთრება გახდება!"

ბოლოს კი სტუდენტმა შეამჩნია რა გამომცდელთა გაფართოებული თვალები, უთხრა:

"კარგით,მაშინ იმ პასუხს გეტყვით, რომელსაც ელოდებით: ბარომეტრით გავზომოთ ატმოსფერული წნევა შენობის ძირში და მერე შენობის თავზე, სხვაობის მიღების შემდეგ კი ბარომეტრული სიმაღლის ფორმულით გამოვთვლით შენობის სიმაღლეს."

როგორც დღეს ცნობილია, ეს სტუდენტი იყო ცნობილი ნილს ბორი, რომელიც სკოლის პერიოდიდან გამოირჩეოდა თავისებური არაორდინალური აზროვნებით, კრიტიკულად უყურებდა გავრცელებულ სწავლის სისტემას და არ მოსწაონდა როცა მასწავლებლები ცდილობდნენ ეკარნახათ მოსწავლისათვის, როგორ ეაზროვნა.

სასწავლო პროექტი – მათემატიკა ყოველდღიურ ცხოვრებაში

პროექტის სახელი: მათემატიკა ყოველდღიურ ცხოვრებაში
პროექტის მოკლე აღწერა: მოსწავლეები ეცნობიან მათემატიკის წარმოშობისა და     განვითარების ისტორიას, მის ცხოვრებასთან დაკავშირებასა და დანიშნულებას.
პროექტის სრული აღწერა:
მონაწილეთა ასაკი: შეუზღუდავი
ვადა, ხანგრძლივობა: 2 თვე
სამუშაო ენა: ქართული
მოსალოდნელი შედეგები: მოსწავლეები რწმუნდებიან, რომ მათემატიკის შესწავლა ეს არ არის ,,ცხოვრების ძნელი გზა'', პირიქით, იგი ცხოვრებისეული წინააღმდეგობების გადალახვის უძლიერესი იარაღია. გაეცნობიან მათემატიკურ კანონზომიერებათა კავშირს მეცნიერების სხვადასხვა დარგებთან, რაც გამოიწვევს დაინტერესებას და ცოდნის გაღრმავებას.
პროექტის ხელმძღვანელი: ნანა ცქვიტიშვილი
ხელმძღვანელის ელ. ფოსტა: cqvitishvili@gmail.com
პროექტის ვებ–გვერდი/ბლოგი: http://nankasblogi.blogspot.com

გამოცდაზე

"30_იანი წლების ერთ-ერთი იანვრის საგამოცდო სესიების დროს უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის დეკანმა ნიკო მუსხელიშვილმა პირველი კორპუსის ფიზიკის აუდიტორიაში ფიზიკოსები შეგვკრიბა, დაფასთან მივიდა და დაიწყო:

“სამი დღის წინ ამ აუდიტორიაში მათემატიკის სპეციალობის სტუდენტებთან მქონდა გამოცდა. რამდენიმე მათგანი ჩაიჭრა, მათ შორის ერთი სვანი. როცა ასისტენტმა მაგიდაზე და მერხებზე დარჩენილი ფურცლების ალაგება დაიწყო, ერთი პატარა რვეული შენიშნა, რომლის ყდაზე იმ სვანის გვარი ამოიკითხა. აქ ბატონმა ნიკომ ყვითელ ყდიანი მომცრო რვეული ამოიღო, გადაფურცლა და ერთი გვერდი გვიჩვენა, სადაც მსხვილი ასოებით შემდეგი ეწერა:

დალამბერის განტოლება _ პ. ზ. ჯ.

ფურიეს გარდაქმნები _ პ. ზ. მ. ც. ჯ.

მდგარი ტალღები _ შ. უ. ჯ.

დირიხლეს ამოცანა _ შ. მ. ჯ. ჯ.

მე ბევრი ვიფიქრე მაგრამ ეს რებუსი ვერ ამოვხსენი. მეორე დღეს მათემატიკის ინსტიტუტში წავიღე, მაგრამ ვერც იქ ვერ გაუგეს ვერაფერი. ახლა თქვენ იფიქრეთ, იქნებ რომელიმე თქვენგანი იყოს შერლოკ ჰოლმსი...

ჩვენ ბევრი ვუყურეთ დაფაზე დაწერილს მაგრამ ვერაფერს მივხვდით. მაშინ ბატონმა ნიკომ განაგრძო: გამოვიძახე სვანი სტუდენტი და ვთხოვე ამ ქარაგმების გაშიფვრა. ჩაჭრილმა სტუდენტმა ახსნა_ განმარტებაზე უარი მითხრა:

“ბატონო ნიკო 2-იანი ხომ დამიწერეთ და მეტი რაღა გნებავთო, ეგ ჩემი საიდუმლოა და ვერ გავამჟღავნებო”...

მე დავპირდ, რომ თუ “გახსნიდა”, იმ ჩემს არადამაკმაყოფილებელ ნიშანს გავაუქმებდი და დამაკმაყოფილებელს დავუწერდი. არ დაიჯერა. მაშინ მდივანს ახალი საგამოცდო ფურცელი მოვატანინე და სტუდენტის თვალწინ დავწერე დამაკმაყოფილებელი ნიშანი, მაშინ მან მიამბო:

“ბატონო ნიკო! ოჯახური პირობების მიზეზით თქვენი საგნის მოსამზადებლად ცოტა დრო დამრჩა, მხოლოდ ნაწილის სწავლა მოვასწარი, დანარჩენი საკითხები შპარგალკებად მოვამზადე და ტანისამოსის ჯიბეებში გავანაწილე. ეგ ასოები უბრალოდ მისამართებს ნიშნავს: მაგალითად, შ. უ. ჯ. _შარვლის უკანა ჯიბე და ა.შ.

ჩემთვის ყველაფერი ცხადი გახდა ალალი იყოს ჩემი ნიშანი შენზე_ ვუთხარი სიცილით.სვანი გამომეთხოვა და უკან-უკან წავიდა. შევაჩერე, ასე უცნაურად რატომ გადიხარ- მეთქი. იცით რა მიპასუხა?

“ბატონო ნიკო მე მათემატიკური ფიზიკის მეთოდებში ჩავიჭერი, ზრდილობაში კი არ ჩავჭრილვარო”.

მე კიდევ ერთხელ გავუსწორე ნიშანი, ახლა უკვე _ ”ოთხიანზე”.

ათასობით სტუდენტს ჩემს ხელში თბილისის თუ ლენინგრადის უმაღლეს სასწავლებლებში და მხოლოდ ის სვანი სტუდენტი ჩამრჩა მეხსიერებაშიო... იგონებდა ბატონი ნიკო”.